İnsülin direnci nedir?
İnsülin, pankreas hücrelerinden salınan ve vücuttaki karbonhidrat metabolizmasının düzenlenmesinde glukagon ile birlikte rol alan bir hormondur. İnsülin direnci ise, vücuttaki şekeri kontrol etmek için salgılanan insülinin etkisini göstermesindeki zorluk olarak tanımlanabilir.
İnsülin direncinde:
İnsülin direncinde hücreler insüline yanıt vermez ve insülinin komutlarını yerine getirmemeye başlar. İnsülin görevini yerine getiremediğinde kan glikozu hücrenin kapısına gelir, ama içeri giremez ve kan şekeri yükselmeye başlar. Pankreas ise kan glikozunu normal düzeyde tutabilmek için daha fazla insülin salgılar. Bu durumda artık hem kan şekeri hem de kanda insülin düzeyi yüksektir, fakat vücut enerji harcayamıyor demektir.
- İnsülinin karaciğer, kas ve yağ gibi dokulardaki etkilerine karşı direnç oluşur.
- Hepatik glukoz sekresyonu bozulur.
- Kas ve yağ dokularında insülin aracılığıyla oluşan glukoz uptake(depolanması)i azalır. Yağ dokusunda lipojenez duraklar, lipoliz hızlanır. Lipoliz sonucu oluşan serbest yağ asitleri insülin direncinin daha da şiddetlenmesini sağlayarak bir kısır döngü oluşturur.
- Böylelikle hipergliseminin önlenebilmesi için beta hücreleri sürekli olarak insülin salgısını arttırmaya yönelik bir çabaya girer.
- Sonuçta normoglisemi sağlanırken insülin düzeyinde normale göre 1.5-2 kat yüksek bir seviye oluşur. Bu yüksek insülin düzeyi reseptör yıkımını arttırır ; yüzey reseptörlerinin sayısı azalır.
İnsülin direncine yol açan nedenler:
1)Beta hücrelerinden anormal yapı ve fonksiyonda hormon üretimi:
- Anormal insülin molekülü
- Proinsülin-> İnsülin dönüşüm bozukluğu
2) İnsülin antagositleri:
- Konturregülatuar hormon seviyelerinde artış: Growth hormon, Kortizol..
- Sitokinler: TNF alfa
- Serbest yağ asitleri
- Anti-insülin antikorları
- Anti insülin reseptör antikorları
3) Hedef hücre defektleri:
- İnsülin reseptör defektleri
- Post reseptör defektleri
4)Diğer faktörler:
- Ailede Tip2 diyabet görülmesi
- Polikistik over sendromu
- Düşük HDL seviyesi
- Fazla kilo
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Yüksek kan basıncı
- Bazı ilaçlar
- Hiperglisemi
- Yüksek kan kolestrolü ve lipit düzeyleri
İnsülin Direncinde Tedavi ve Beslenme
İlaç tedavisi tek başına yeterli değildir. İnsülin direnciniz var ise mutlaka diyetisyen tarafından sağlıklı bir beslenme planı size özel hazırlanmalıdır.
- Tereyağ , margarin, krema ,mayonez ,et suları ve salata sosları gibi yüksek yağlı gıdaları tüketmeyin.
- Kızartma yerine ızgarada veya fırında pişirilmiş yiyecekleri tercih edin.
- İnsülin direnci riskinin önlenmesinde tam tahıl posasının önemi vurgulanmaktadır. Tam tahıllı diyet posasının alınımı arttırılmalıdır.
- Glisemik indeksi düşük yiyecekler tüketin; patates, bezelye, pirinç, muz, kavun, incir, üzüm, beyaz un, şekerin glisemik indeksi yüksektir.
- Magnezyum insülin aktivitesi ve karbonhidrat metabolizmasında oldukça önemlidir.
- Fiziksel aktivitenizi artırın.
- Yapılan bir çalışmada D vitamininin insülin duyarlılığını arttırma ve insülin direncinde azalmaya yol açtığı görülmüştür bu nedenle gün içinde güneş ışığından faydalanın.
Hastalıklara özgü beslenme programları için lütfen kliniğimiz ile iletişime geçiniz.